Obras de Francisco Guerrero en la catedral de Murcia

Ruiz Jiménez, Juan
Real Academia de Bellas Artes de Granada
0000-0001-8347-0988

Resumen

Obras de Francisco Guerrero en la catedral de Murcia.

Palabras clave

cartografiando Francisco Guerrero , obras manuscritas de Francisco Guerrero , misa (género musical) , motete , himno , salmo , Missa Iste sanctus , Missa Simile est regnum caelorum , Missa Puer qui natus est nobis , Te deum laudamus (himno) , Salve regina, 1570 (motete) , Regina celi, 4vv (motete) , In exitu Israel (salmo 113) , Fit porta Christi (himno) , Surrexit Dominus vere (verso aleluyático) , Beata Dei genitrix (motete) , Domine Jesu Christe, qui in hora diei ultima in sepulcro quievisti (motete) ,


En la catedral de Murcia, según el catálogo digital RISM, se conservan once obras atribuidas a Francisco Guerrero distribuidas en tres manuscritos distintos:

* Libro de coro A-5 [E-Muc A-5]. Manuscrito copiado en 1739.

- Fols. 1v-27r. Missa Iste Sanctus. Francisco Guerrero. Falta el Benedictus.

- Fols. 27v-60r. Missa Simile est regnum caelorum. Francisco Guerrero. Falta el Benedictus. El signo mensural en el tiple es “C” en vez de “C/” que encontramos en el resto de las voces.

- Fols. 60v-95r. Missa Puer qui natus est nobis. Falta el Benedictus. No hay consistencia en el uso del signo mensural “C” y “C/”.

Las tres misas fueron impresas en el Missarum liber secundus (Roma: Domenico Basa, colofón Francesco Zanetto, 1582) [G 4872].

* Libro de coro A-4. [E-MUc A-4]. Manuscrito copiado en 1844.

- Fols. 1v-11r. Te Deum laudamus. Francisco Guerrero. “Himno SS. Amb. y August.”.

- Fols. 11v-15r. Salve regina. Francisco Guerrero. “Cum quat. voci.”

- Fols. 15v-19r. Regina celi. Francisco Guerrero.

- Fols. 19v-38r. In exitu Israel. Francisco Guerrero.

- Fols. 38v-36r [sic en RISM]. Fit porta Christi.

La atribución a Francisco Guerrero en el antiguo inventario de los fondos musicales de la catedral de Murcia genera muchas dudas. He podido localizar dos concordancias de esta obra, ambas anónimas, lo que pone de manifiesto que alcanzó una cierta difusión. La más temprana se encuentra en unos libretes manuales con repertorio de la segunda mitad del siglo XVI, copiados a partir de finales de esa centuria para la Capilla Real de Granada, en los que el compositor mejor representado es Ambrosio de Cotes y donde se escribió también el motete de Francisco Guerrero Dulcissima Maria. Aparece con la indicación: “Prosa de Nuestra Señora” (nº 211, catálogo López Calo). La segunda fuente, también anónima, es uno de los libros de polifonía del monasterio de Santa María de Guadalupe [E-GU 1, fol. 88v-89r], copiado en la primera mitad del siglo XVII, con la indicación: “In festis Purificatione vel Assumptione vel Annuntiatione Mariae”. El hecho de que en ambas fuentes esté anónima, especialmente en la primera de ellas, unido a las particularidades de su adscripción tardía en Murcia sin justificación aparente, me hace sospechar de que estamos frente a una falsa atribución.

- Fols. 36v-37r [sic en RISM]. Surrexit Dominus vere.

Con similares características a la pieza anterior en lo que respecta a su adscripción, considero que este texto aleluyático, del cual desconozco otras versiones polifónicas, puede considerarse igualmente una falsa atribución.

* Libro de coro A-8. [E-Muc A-8]. Manuscrito copiado en 1736.

- Fols. 19v-26r. Beata Dei genitrix Maria. Francisco Guerrero. “B.M.V.”.

- Fols. 60v-65r. Domine Jesu Christe, qui in hora diei ultima in sepulcro quievisti. [Francisco] Guerrero. “Ad Sepulc”. Incomprensiblemente, en el católogo digital de RISM el incipit es erróneo: Domine Jesu Christe, rex gloriae. A diferencia de las dos obras del manuscrito anterior, creo que esta merece al menos, por el momento, considerarse como una posible obra de Guerrero, basándome en que el manuscrito es de la primera mitad del siglo XVIII y la adscripción viene dada por el propio copista de la obra, así como por el escaso número de falsas atribuciones a Guerrero en fuentes manuscritas hispanas de los siglos XVI al XVIII. El texto completo que se pone en música en este motete es:

Domine Jesu Christe, qui in hora diei ultima in sepulcro quievisti, et at [sic] matre tua mitissima [sic] et aliis mulieribus planctus et lamentatus fuisti: fac nos, quaesumus, passionis tuae compassionis [sic] lacrimis abundare et [sic] tota cordis [sic] devotione ipsam passionem tuam plangere eam quasi recentem cum ardentissimo desiderio retinere. Amen.

Existen muy pocas versiones polifónicas de este texto [Oratio] que procede de las completas del Officium de passione domini de San Buenaventura. La más temprana es la de Juan de Anchieta que alcanzó una notable difusión (entre otros manuscritos se encuentra en E-TZ Ms. 2-3). Relacionado con el entierro de Cristo, la indicación “Ad sepulc.” podría conectarse con alguna de las ceremonias llevadas a cabo durante la Semana Santa. Una obra anónima más tardía, a cuatro voces con continuo, conservada en el archivo de la catedral de Tarragona, tiene como indicación litúrgica: “Motete a cuatro para poner al Santísimo al Monumento”. Podría tratarse de la misma obra de “autor ignoto”, a cuatro voces y continuo, que se conserva en el archivo de la catedral de Tortosa (Tarragona) [E-TO 22-4].

Actualmente no se puede acceder al archivo de música de la catedral de Murcia debido a que se está procediendo a su catalogación. Agradecemos a los responsables del mismo la rápida y eficaz respuesta a mi petición de reproducción de las imágenes que ilustran este evento, aunque la política del archivo no permite la digitalización de obras o expedientes enteros, lo que me ha impedido tener acceso a una copia completa del posible unicum citado de Guerrero.

Fuente:

Bibliografía:

López Calo, José, Catálogo del Archivo de Música de la Capilla Real de Granada, vol. 1. Catálogo. Granada: Junta de Andalucía, 1993, 63.

Pavia y Simó, Josep, “VI. Archivo de Música de la catedral de Tortosa (Tarragona). E: TO”, Anuario Musical 51 (1996), 282.

Rodilla León, Francisco; Sierra Pérez, José, Introitos polifónicos con el canto llano del Real Monasterio de Santa María de Guadalupe. España: Códice E-GU 1 (1ª mitad del siglo XVII). Madrid: Alpuerto, 2018, 22.

http://www.rism.info/home.html

https://arxiuenlinia.acct.cat/Document/0000003496.

Creado: 16 Oct 2020
Modificado: 30 Oct 2020
Referenciar: Ruiz Jiménez, Juan. "Obras de Francisco Guerrero en la catedral de Murcia", Paisajes sonoros históricos, 2020. e-ISSN: 2603-686X. https://www.historicalsoundscapes.com/evento/1208/murcia.
Recursos

Coro de la catedral de Murcia

Enlace externo

Missa Puer qui natus est. Francisco Guerrero. Libro de coro A-5 [E-Muc A-5]. fol. 60v

Te Deum laudamus. Francisco Guerrero. Libro de coro A-4. [E-MUc A-4], fol. 1v

Domine Jesu Christe, qui in hora diei ultima in sepulcro quievisti. Francisco Guerrero. Libro de coro A-8. [E-Muc A-8]. fol. 60v

Domine Jesu Christe, qui in hora diei ultima in sepulcro quievisti. Francisco Guerrero. Libro de coro A-8. [E-Muc A-8]. fol. 61r

"Kyrie". Missa Puer natus est. Francisco Guerrero

"Kyrie". Missa Puer natus est. Francisco Guerrero